Netykieta - etykieta obowiązująca w Internecie

Data aktualizacji: 22.04.2024r. Autor: Bartosz Stefanicki.

Porada powstała aby opracować wskazówki dla wszystkich protokołów internetu, w celu wykorzystania jego wszystkich zasobów.

Zakładamy, że czytający jest w pewnym stopniu zaznajomiony z terminologią i protokołami, do których odwołujemy się w tym opracowaniu. Zezwala się na powielanie i rozpowszechnianie tego dokumentu, pod warunkiem że tekst pozostanie nienaruszony. W sprawach uzupełnień, komentarzy, sugestii itp. prosimy nadsyłać pocztę (E-mail) na adres: rinaldi@acc.fau.edu

Wprowadzenie

Sprawa o podstawowym znaczeniu dla każdego użytkownika sieci jest, aby zdawał on sobie sprawę ze swej odpowiedzialności za dostęp do rozległych zasobów INTERNET'u: usług, komputerów, systemów i ludzi. Użytkownik ponosi ostateczną odpowiedzialność za swoje działania przy dostępie do usług sieciowych. INTERNET nie jest pojedyncza siecią; jest to raczej zbiór tysięcy pojedynczych sieci, którym umożliwiono wymianę informacji pomiędzy sobą. Informacja wysyłana do INTERNET'u może w rzeczywistości wędrować poprzez wiele różnych sieci zanim dotrze do miejsca przeznaczenia. Dlatego użytkownicy pracujący w INTERNET'cie musza być świadomi obciążenia, jakie wnoszą do innych współpracujących sieci. Jako użytkownik sieci lokalnej otrzymujesz zezwolenie na dostęp do innych sieci (i/lub systemów komputerowych w nich pracujących). Każda sieć i system mają własny zestaw reguł, zwyczajów i procedur. Działania, które są rutynowo dozwolone w jednej sieci/systemie, mogą być kontrolowane lub nawet zabronione w innej. Użytkownik jest odpowiedzialny za przestrzeganie tych lokalnych reguł.

Pamiętaj: fakt, że użytkownik "może" wykonać jakieś konkretne działanie nie oznacza jeszcze, że "powinien" je wykonać. Używanie sieci jest PRZYWILEJEM, a nie UPRAWNIENIEM; przywilejem, który może być w każdej chwili czasowo odebrany za jego nadużywanie. Przykładami takiego nadużywania mogą być: umieszczanie w systemie nielegalnych informacji, używanie obelżywego lub budzącego inne zastrzeżenia języka w przesyłanych wiadomościach (zarówno publicznych jak i prywatnych), nadawanie wiadomości, które mogą spowodować utratę wyników pracy u odbiorców, wysyłanie tzw. "listów łańcuszkowych", "broadcast'ów", "spamu" oraz wszelkie inne działania, które mogą spowodować "przepełnienie" sieci lub w inny sposób zakłócać prace innych użytkowników. W szczególnych wypadkach może nastąpić odebranie przywileju pracy w sieci NA STAŁE, będące wynikiem akcji dyscyplinarnych, podejmowanych przez specjalną komisję, powołaną do badania przypadków nadużyć w sieci.

Poczta elektroniczna i pliki, odpowiedzialność użytkownika

Użytkownik odpowiada za zawartość i utrzymywanie w porządku swojej elektronicznej skrzynki pocztowej:

Kontroluj pocztę codziennie i utrzymuj się w wyznaczonym Ci limicie miejsca na dysku,
Usuwaj niezwłocznie niepotrzebne przesyłki, ponieważ zajmują one miejsce na dysku,
Utrzymuj w swojej skrzynce tylko naprawdę niezbędne przesyłki,
Przesyłki można kopiować do zbioru, a następnie na dysk lokalny Twojego komputera lub dyskietkę, do późniejszego wykorzystania,
Nigdy nie zakładaj, że Twoja poczta może być odczytana tylko przez Ciebie; inni mogą być też w stanie odczytać Twoją przesyłkę. Nigdy nie wysyłaj i nie przechowuj niczego, czego nie chciałbyś zobaczyć np. w dzienniku wieczornym.

Użytkownik jest też odpowiedzialny za zawartość i utrzymywanie w porządku swojego katalogu (home directory) na dysku servera:

Utrzymuj zawartość katalogu na poziomie niezbędnego minimum. Pliki powinny być kopiowane na dysk lokalny Twojego komputera lub na dyskietki.
Rutynowo i często kontroluj, czy Twój komputer/dyskietki nie został zawirusowany, szczególnie po transmisji plików z innych systemów, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusów.
Twoje pliki mogą być dostępne dla osób posiadających wyższe uprawnienia systemowe, tak więc nie przechowuj niczego prywatnego w Twoim katalogu.

Telnet

Wiele usług dostępnych poprzez TELNET posiada pliki z dokumentacją, dostępne on-line lub przez FTP. Ściągnij te pliki i zapoznaj się z nimi, zamiast blokować łącza podczas długotrwałych prób "nauczenia się" nowego systemu.
Pamiętaj o innych użytkownikach, którzy chcą korzystać z danej usługi; jej operator może Ci w ostateczności zabronić do niej dostępu. Bądź przyłączony do innego systemu tylko na czas niezbędny dla uzyskania żądanej informacji, a potem odłącz się bez zwłoki.
Uzyskane informacje powinieneś skopiować na swój lokalny komputer lub na dyskietki (nie przetrzymuj ich na serverze).

Serwer FTP, anonymous (protokół przesyłania plików)

Użytkownicy powinni podawać jako PASSWORD swój adres poczty elektronicznej (E-mail); operator serwera FTP może wówczas w razie potrzeby śledzic poziom użytkowania FTP. Jeżeli Twój adres E-mail powoduje błędy, podaj GUEST w odpowiedzi na następny "password prompt".
Staraj się wykonywać transmisje dużych plików (ponad 1 Mb) po godzinach pracy, a w przypadku odległych serwerów - w późnych godzinach wieczornych.
Stosuj się do ograniczeń czasowych wymaganych przez servery FTP. Myśl w kategoriach czasu lokalnego na serverze, z którym się połączyłeś, a nie Twojego czasu lokalnego.
Kopiuj uzyskane pliki na Twój komputer lokalny lub dyskietki, aby utrzymać się w wyznaczonym limicie Twojego katalogu na serverze.
Jeśli korzystasz z usług ARCHIE, rób to w miarę możliwości za pomocą poczty elektronicznej, a nie on-line.
Kopiując programy użytkownik jest odpowiedzialny za sprawdzenie i przestrzeganie warunków licencji i praw "copyright". Jeżeli program jest Ci przydatny w użytkowaniu, opłać (jeżeli jest wymagana) autorowi opłatę rejestracyjną. Jeżeli masz jakieś wątpliwości, nie kopiuj programu; było wiele przypadków gdy oprogramowanie chronione przez "copyright" znalazło się w archiwach FTP. Dodatkowych informacji (support) co do skopiowanych programów żądaj od autora danej aplikacji. Usuwaj niepotrzebne programy z Twojego systemu.
Nie kopiuj niepotrzebnych plików, nie zaśmiecaj serwera.

Komunikacja elektroniczna (E-mail, grupy LISTSERV, Usenet, Mailing lists)

Wypełniaj zawsze pole "subject" ("temat") listu.
Nie rozsyłaj żadnych reklam bądź informacji do użytkowników, którzy wcześniej nie wyrazili zgody na taką korespondencję. Takie masowe wysyłanie listów często przynosi efekt odwrotny od zamierzanego. Najczęściej odbiorcy są zdenerwowani zapychaniem ich skrzynki pocztowej.
Nadawaj przesyłki krótkie i na temat.
W jednej przesyłce koncentruj się na jednym temacie.
Bądź profesjonalny i ostrożny w tym, co mówisz o innych. (Przesyłki e-mail łatwo jest rozpowszechniać!).
Cytuj zawsze źródła, referencje itp.
Pisz krótkimi liniami, unikaj znaków sterujących.
Przestrzegaj "drogi służbowej" w korespondencji z administratorami sieci/usług. Np. nie przesyłaj zażaleń na działanie poczty bezpośrednio na "top" tylko dlatego, że potrafisz to zrobić poprzez E-mail.
Nie używaj sieci akademickich do celów handlowych i prywatnych.
W stopce przesyłki pocztowej załączaj swoje dane (signature). Powinny one zawierać: imię, nazwisko, stanowisko, komórkę organizacyjną, adres E-mail i być nie dłuższe niż 4 linie. Dodatkowo można podać adres pocztowy i nr telefonu.
Pisz dużymi literami tylko, aby podkreślić ważny punkt lub wyróżnić tytuł/nagłówek. Słowa można też wyróżnić ujmując je w *gwiazdki*.
Bądź staranny i ostrożny przekazując (forwarding) pocztę na adresy grupowe i listy dystrybucyjne. Zaleca się podać źródło dokumentu oraz instrukcję, jak otrzymać kopię.
Za szczególnie niegrzeczne uważa się rozpowszechnianie prywatnej poczty przez "mailing lists" lub Usenet bez zezwolenia autora.
Bądź ostrożny pisząc z humorem lub sarkazmem. Bez osobistego kontaktu Twój żart może być odebrany jako złośliwa krytyka.
Przestrzegaj warunków licencji i copyright'u.
Cytując inne osoby, wytnij wszystko, co nie dotyczy bezpośrednio problemu. Załączenie całego artykułu na pewno znudzi czytających.
Używaj w miarę możliwości skrótów.

Listserv, grupy dyskusyjne

Na niektórych listach panuje mały ruch, inne mogą wypełnić Twoją skrzynkę kilkuset przesyłkami na dzień. Liczne przesyłki nadchodzące z różnych listserverów, listy adresowane do wielu użytkowników wymagają znacznego nakładu czasu na przetwarzanie i okupują cenne zasoby systemu. Subskrypcje do list dyskusyjnych należy ograniczać do niezbędnego minimum, uwzględniając limit miejsca na dysku i własne możliwości czytania na bieżąco nadsyłanych przesyłek.

Dbaj, aby Twoje pytania i komentarze odpowiadały tematowi danej listy.
Kiedy odpowiadasz na inną wiadomość, staraj się nie cytować całego listu, a jedynie tę część, której dotyczy twoja odpowiedź. W złym tonie jest pozostawianie sygnatury nadawcy. Równie naganne jest zacytowanie całego listu tylko po to aby dodać pod nim tekst w stylu: "zgadzam się", "też tak myślę"
W przypadku odpowiadania na posty innych swoją odpowiedź umieszczaj pod wiadomością oryginalną.
Nie dołączaj do wiadomości żadnych załączników (grafik, programów itp.), chyba że na grupie jest to wyraźnie dozwolone.
Nie wahaj się prowokować innych do dyskusji. Pamiętaj, że dyskusje te są "publiczne" i służą konstruktywnej wymianie poglądów. Traktuj innych uczestników tak, jak chciałbyś być sam traktowany.
Stawiając pytanie w grupie dyskusyjnej, zalecaj nadsyłanie odpowiedzi do Ciebie osobiście; wyślij opracowaną, zbiorczą odpowiedź do całej grupy.
Odpowiadając na przesyłkę nadesłaną do grupy, sprawdź adres, aby być pewnym, że odpowiadasz zgodnie z intencją (pojedynczej osobie lub całej grupie).
Zapisując się do grupy, zachowaj otrzymane potwierdzenie zgłoszenia aby ew. móc się na nie powołać.
Jeśli nie będzie Cię w pracy ponad tydzień, wypisz się lub zawieś subskrypcję we wszystkich listach/grupach, do których należysz.
Jeśli możesz odpowiedzieć na czyjeś pytanie, odpowiedz na jego osobisty adres. Dwudziestu ludzi odpowiadających na to samo pytanie na dużej liście może zapełnić szybko wiele skrzynek pocztowych...
Zapisuj się na listę podając swój osobisty adres, a nie np. wspólny adres biura, katedry itp.
Jezeli piszesz na listę dyskusyjną lub grupę usenet'owa pamiętaj, że każda ma swój własny charakter. Zanim wyślesz list, zapoznaj się z opisem tematów poruszanych na danej liście czy grupie (każda lista dyskusyjna i grupa usenetowa ma krótką adnotację określającą charakter grupy). Nie wysyłaj listów nie związanych z tematyką danej grupy.
Staraj się nie wysyłać tego samego listu na kilka różnych list dyskusyjnych czy grup usenetowych.
Pomyśl zanim wyślesz list. Przeczytaj ponownie to, co napisałeś i pomyśl, czy jest to właśnie to, co zamierzałeś napisać? Pamiętaj - wysłanego listu nie da się już zawrócić.
Aby zasygnalizować humorystyczne intencje wypowiedzi używaj "uśmiechów", takich jak :). Żart i sarkazm mogą być błędnie zrozumiane w swojej elektronicznej postaci.
Bądź wyrozumiały dla innych. Każdy kiedyś stawiał swoje pierwsze kroki w Internecie. Jeśli uważasz, że musisz zwrócić komuś uwagę - zrób to w liście prywatnym, jest to znacznie rozsądniejsze niż próba publicznego napiętnowania początkujacego użytkownika.
W bardzo złym tonie jest zwracanie dyskutantom uwagi na literówki, błędy ortograficzne i gramatyczne, a szczególnie robienie tego na forum publicznym.
Unikaj pisania całego tekstu dużymi literami, jest to nieczytelne. Dużych liter używa się, aby jakiś fragment wypowiedzi szczególnie podkreślić. W elektronicznej formie przekazu oznaczają one używanie podniesionego tonu albo wręcz krzyku.
Zwracaj szczególną uwagę na słownictwo którego używasz. Słowa i zwroty, które stosujesz, tobie mogą wydawać się zupełnie naturalne, natomiast innym mogą wydawać się obrażliwe. Pamietaj, że słowo pisane ma zupełnie inną siłę wyrazu niż słowo mówione.

Kilka skrótów często pojawiających się w listach:

AFAIK - As far as I know = z tego co wiem, na ile mi wiadomo
AFAIR - As far as I remember = o ile pamiętam, na ile pamiętam
BTW - By the way = swoją drogą, poza tym ...
EOD - End of discussion = kończę dyskusję na ten temat
EOT - End of topic = koniec tematu
FYI - For your information = do Twojej wiadomości
GOK - God only knows = Bóg jeden raczy wiedzieć
HHOK - ha, ha - only kidding = ha, ha żartowałem
IMHO - in my humble opinion = moim skromnym zdaniem
IMO - in my opinion = moim zdaniem
OTOH - on the other hand = z drugiej strony
TIA - Thanks in advance = dziekuję z góry
ROTFL - rolling on the floor laughing = turlając się ze śmiechu
Czasami zapisujący się na listę nie są zaznajomieni z właściwą "etykietą sieciową" (netiquette) i nadsyłają zadania SUBSCRIBE lub UNSUBSCRIBE bezpośrednio do samej listy. Bądź tolerancyjny w takich przypadkach, udziel lepiej pożytecznych wskazówek zamiast krytykować.
Inni ludzie na liście nie są zainteresowani Twoimi żądaniami zapisania czy wypisania z listy. Wszelkie zadania administracyjne tego typu winny być nadsyłane pod odpowiedni adres, nie zaś do samej listy.

Odpowiednie do tego celu są adresy:

dla LISTSERV GROUPS - listserv@host
dla MAILING LISTS - listname-REQUEST@host, lub listname-OWNER@host

Zarówno w przypadku Mailing lists jak i LISTSERV groups w celu zapisania/wypisania na/z listy, w treści przesyłki umieść:

SUBSCRIBE nazwa_listy imię nazwisko (aby zapisać sie na listę), lub
UNSUBSCRIBE nazwa_listy (aby się z niej wypisać)

Autor: Arlene H. Rinaldi, Florida Atlantic University, wrzesień 1992. Tłumaczenie: Krzysztof Snopek, Wydział Elektryczny Politechniki Gdańskiej, grudzień 1993

Kategorie: Pozostałe. Tagi: #informacje, #informacyjny. Źródło obrazków: Pixabay, Font awesome.